Polsko-rosyjskie korepetycje z poezji online | odcinek 5

POECI

Boris Pasternak (1890-1960) – wybitny rosyjski pisarz, poeta i tłumacz. Początkowo poszedł w ślady matki pianistki, ucząc się w konserwatorium, zmienił jednak zdanie i rozpoczął naukę na uniwersytecie w Niemczech, który porzucił i powrócił do Rosji. W czasie rewolucji i wojny domowej opublikował swoje pierwsze wiersze. Kolejne lata przyniosły coraz większe rozczarowanie nową władzą, w latach 30. aresztowano przyjaciela Pasternaka – Osipa Mandelsztama, o którego uwolnienie usilnie Pasternak się starał, ale niestety bezskutecznie. Wyrzucony ze Związku Pisarzy z zakazem publikacji jego dzieł i tłumaczeń. W 1957 we Włoszech ukazało się największe dzieło pisarza, powieść „Doktor Żywago”, opowiadająca o losach inteligencji w ZSRR. Została ona uznana przez władze sowieckie za antypaństwową. Pisarz stał się ofiarą nagonki ze strony władz, a także środowisk twórczych, a sytuację pogorszyła przyznana w 1958 Nagroda Nobla za „Doktora Żywago”. Został potępiony i oskarżony o zdradę państwa. Sytuacja w kraju zmusiła go do odmówienia przyjęcia nagrody „z powodu rozgłosu, jakiego w społeczeństwie, do którego przynależę, nabrało przyznanie mi nagrody, powinienem z niej zrezygnować”.

Zbigniew Herbert (1924-1998) – jeden z najważniejszych polskich poetów XX wieku. Twórca słynnego poetyckiego cyklu o Panu Cogito zmagającym się z moralnymi problemami zakończony swoistym kodeksem wartości – „Przesłaniem Pana Cogito”. Po II wojnie światowej Herbert próbował utrzymywać się z pracy literackiej jednocześnie uciekając od socrealizmu i służby politycznej propagandzie. Nie było to jednak łatwe w powojennej Polsce więc zmuszony był rozpocząć pracę nie związaną z literaturą. Niemożność przystosowania się do ponurych realiów PRL zaowocowała zwrotem w kierunku kultury antycznej i mitów, które były jedną z głównych herbertowskich inspiracji, rezerwuarem wartości i postaw, które mógł konfrontować ze współczesnością. Po wprowadzeniu stanu wojennego wspierał działania opozycji – uczestniczył w nielegalnych uroczystościach, publikował w drugim obiegu. Jego twórczość stała się manifestem wolności i wyrazem oporu, a postać poety symbolem postawy bezkompromisowego sprzeciwu. Był chory na ciężką astmę, tworzył jednak do końca „Epilog burzy”, który ukazał się na kilka miesięcy przed jego śmiercią.

AKTORZY

Filip Frątczak (1974) – aktor Teatru Nowego w Poznaniu od 2014. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie (1999).  W 2003 otrzymał nagrodę za szczególnie wartościowy debiut młodego aktora za rolę w monodramie „Gracz” wg Dostojewskiego podczas XXXII Ogólnopolskiego Festiwalu Teatru Jednego Aktora we Wrocławiu. Stażysta Wydziału Reżyserii Państwowej Akademii Teatralnej w Petersburgu w klasie prof. W. M. Filsztyńskiego.

Marina Baboszyna – rosyjska aktorka teatralna. Ukończyła Permski Państwowy Instytut Sztuki i Kultury w 2007 (u W. A. Iliewa). W latach 2007-2012 pracowała w Permskim Teatrze „Przy moście”, zaś od 2012 do 2018 w Akademickim Teatrze Dramatu w Omsku. Nominowana do nagrody teatralnej „Złota Maska” za rolę Katarzyny Felzen w spektaklu „Maria” wg Izaaka Babela w kategorii „dramat/rola kobieca”. Od 2014 do 2018 pracowała jako starszy wykładowca mowy scenicznej na Omskim Uniwersytecie Państwowym im. F. M. Dostojewskiego w Katedrze Sztuki Teatralnej. Od 2018 jest aktorką i pedagogiem mowy w Krasnojarskim Teatrze Młodego Widza.

TŁUMACZE

Józefina Inesa Piątkowska, doktor nauk humanistycznych. Pracuje w Instytucie Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zajmuje się poetyką lingwistyczną i teorią przekładu. Tłumaczy poezję, scenariusze filmowe i sztuki teatralne z języka rosyjskiego i angielskiego. Jest również tłumaczem konferencyjnym. Autorka książki „Poetyka sugestii Mariny Cwietajewej” wydanej w języku rosyjskim.

Jewgienij Raszkowski (1940) – radziecki i rosyjski wschodoznawca, religioznawca, tłumacz, historyk nauli i rosyjskiej myśli filozoficznej. Jeden z autorów „Wielkiej Encyklopedii Rosyjskiej”. Absolwent Moskiewskiego Instytutu Historyczno-Archiwalnego (1964). Od 1967 pracownik naukowy różnych instytutów Akademii Nauk ZSRR. Doktor nauk historycznych (1974). Tłumacz literatury talmudycznej, ksiąg biblijnych, pism Karola Wojtyły. Wykłada na Otwartym Uniwersytecie Prawosławnym. Dyrektor centrum naukowo-badawczego literatury religijnej we Wszechrosyjskiej Państwowej Bibliotece Literatury Obcej. Członek Rosyjskiego Towarzystwa Biblijnego. Członek kolegium redakcyjnego kwartalnika naukowego „Państwo, religia, kościół w Rosji i za granicą”.

WIERSZE

Поэзия
Борис Пастернак

Poezja
Boris Pasternak | Tłum. Józefina Inesa Piątkowska

O gdybym miał choć cień pojęcia
Debiutu ogarnięty wizją,
Że wersy z krwią – to groźba śmierci:
Podejdą gardłem i zabiją!...

Odżegnałbym się pewną ręką
Od żartów z takim potencjałem.
Początek wtedy był daleko,
Pierwsza ciekawość – tak nieśmiała.

Lecz starość to jest Rzym nam znany,
Który miast szalbierstw i ględzenia,
Nie chce aktora prób czytanych,
- On żąda pełni zatracenia.

Gdy zmysł dyktuje wiersz proroczy
I niewolnika śle na scenę,
To tutaj już się sztuka kończy,
Oddycha gleba z przeznaczeniem.

Tren Fortynbrasa
Zbigniew Herbert

Teraz kiedy zostaliśmy sami możemy porozmawiać książę jak
mężczyzna z mężczyzną
chociaż leżysz na schodach i widzisz tyle co martwa mrówka
to znaczy czarne słońce o złamanych promieniach
Nigdy nie mogłem myśleć o twoich dłoniach bez uśmiechu
i teraz kiedy leżą na kamieniu jak strącone gniazda
są tak samo bezbronne jak przedtem
To jest właśnie koniec
Ręce leżą osobno
Szpada leży osobno
Osobno głowa
i nogi rycerza w miękkich pantoflach

Pogrzeb mieć będziesz żołnierski chociaż nie byłeś żołnierzem
jest to jedyny rytuał na jakim trochę się znam
Nie będzie gromnic i śpiewu będą lonty i huk
kir wleczony po bruku hełmy podkute buty konie artyleryjskie
werbel werbel wiem nic pięknego
to będą moje manewry przed objęciem władzy
trzeba wziąć miasto za gardło i wstrząsnąć nim trochę

Tak czy owak musiałeś zginąć Hamlecie nie byłeś do życia
wierzyłeś w kryształowe pojęcia a nie glinę ludzką
żyłeś ciągłymi skurczami jak we śnie łowiłeś chimery
łapczywie gryzłeś powietrze i natychmiast wymiotowałeś
nie umiałeś żadnej ludzkiej rzeczy nawet oddychać nie umiałeś

Teraz masz spokój Hamlecie zrobiłeś co do ciebie należało
i masz spokój Reszta nie jest milczeniem ale należy do mnie
wybrałeś część łatwiejszą efektowny sztych
lecz czymże jest śmierć bohaterska wobec wiecznego czuwania
z zimnym jabłkiem w dłoni na wysokim krześle
z widokiem na mrowisko i tarczę zegara

Żegnaj książę czeka na mnie projekt kanalizacji
i dekret w sprawie prostytutek i żebraków
muszę także obmyślić lepszy system więzień
gdyż jak zauważyłeś słusznie Dania jest więzieniem
Odchodzę do moich spraw Dziś w nocy urodzi się
gwiazda Hamlet Nigdy się nie spotkamy
to co po mnie zostanie nie będzie przedmiotem tragedii

Ani nam witać się ani żegnać żyjemy na archipelagach
a ta woda te słowa cóż mogą cóż mogą książę

Надгробное слово Фортинбраса
Збигнев Херберт | Перевод Евгений Рашковский

И вот
остался наедине с тобой
поговорим же принц
как мужчина с мужчиной
хоть ты и лежишь на ступенях
и видишь не больше
дохлого муравья

Черное солнце с поломанными лучами
О руках твоих
и вспомнить-то не могу без улыбки
И теперь
эти вот самые руки
словно разоренные гнезда
разбросаны по ступеням
Безоружные бестолковые руки И это значит — конец
Руки лежат отдельно Шпага — отдельно И голова — отдельно
И ноги рыцаря в туфлях домашних

Похоронят тебя по-солдатски хоть и не был солдатом
Это — единственный ритуал в коем чуточку разбираюсь
Без свечей и без певчих...
Простимся пушечною пальбою
простимся шелестом плащей черных
простимся грохотом сапог о мостовую
и дробью дробью барабанной дробью

Противная по совести говоря картина —
но это —
необходимый демарш перед занятием трона —
я возьму сей город за горло
и легонько встряхну...

Что тебе оставалось кроме смерти! —
ты жил в хрустальном мiре понятий
отвергая людскую глину
вся твоя жизнь — это спазмы и порывы
вся твоя жизнь — это ловля фантомов
ты жил
кусая зубами — воздух
ты жил
разрывая руками — воздух
ты жил
ничего не умея делать как люди
даже как люди дышать не умея

Земля тебе пухом Гамлет —
ты сделал всё что тебе надлежало —
земля тебе пухом

Принц Гамлет
тебе принадлежит молчанье
а всё остальное — мое
Ты выбрал легчайшую долю на свете
но чтó твои жесты геройской смерти
пред бдением вечным
когда
вознесенный на троне
сжимаешь яблоко леденящего металла
глядя в упор то на стрелок движенье
то на копошащийся в ногах муравейник

Прощай же принц дела меня ожидают:
проект канализационной сети
декреты о проститутках и бродягах
реорганизация тюремной системы
(ты ведь сам как-то очень верно изволил подметить что Дания — это тюрьма)

 Итак
дела меня ожидают
Но этой ночью
вспыхнет в небе звезда
имя которой — Гамлет
Трагедийных сюжетов на долю мою не осталось

 Нет нам с тобою ни встреч ни прощаний
живем на разных архипелагах...
А слова слова слова — водица
Что они могут мой принц что могут?

Zapraszamy razem z Fundacją Plac Teatralny i portalem Latający Krytyk (Летающий критик)

#poezjaPLRU #поэзияPLRU



Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia z siedzibą w Warszawie, ul. Jasna 14/16A, 00-041 Warszawa, na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej „RODO”, oraz art. 3-5 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. poz. 1000, z późn. zm.), podaje następujące informacje:
1. Administratorem danych osobowych jestCentrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia z siedzibą w Warszawie, ul. Jasna 14/16A, 00-041 Warszawa; tel.: +48 22 295 00 30, faks: +48 22 295 00 31, cprdip@cprdip.pl, www.cprdip.pl.
2. Inspektorem Ochrony Danych w Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia jest Maciej Łuczak,tel.: +48 502 348 833, e-mail: iod@cprdip.pl.
3. Dane osobowe zbierane są w sposób automatyczny w ramach korzystania ze stron internetowych administrowania przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (są one zapisywane w plikach cookies) oraz poprzez logowanie się użytkowników korzystających ze stron internetowych Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia. Dane osobowe zbierane są również od osoby, której dane osobowe dotyczą, na podstawie zgody tej osoby, w tym zgody wyrażonej w sposób dorozumiany.
4. Dane osobowe oznaczają wszelkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. W przypadku korzystania ze stron internetowych administrowanych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia danymi osobowymi są w szczególności: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail, login, hasło, adres IP, czy numer telefonu.
5. Dane osobowe przetwarzane będą w celu:
1) korzystania z prowadzonych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia serwisów i usług oraz wykonywania przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia swoich zadań ustawowych, na podstawie wyrażonej zgody (art. 6 ust. 1 lit. a RODO);
2) prowadzenia działalności edukacyjnej oraz informacyjnej, w tym przekazywania zaproszeń na spotkania, konferencje oraz imprezy organizowane przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, na podstawie wyrażonej zgody (art. 6 ust. 1 lit. a RODO);
3) w celu realizacji obowiązków prawnych spoczywających na Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia tych obowiązków przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (art. 6 ust. 1 lit. c RODO);
4) w celach archiwalnych (dowodowych) dla zabezpieczenia informacji na wypadek prawnej potrzeby wykazania faktów, ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami, ponieważ przetwarzanie jest niezbędne do realizacji prawnie uzasadnionych interesów Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia (art. 6 ust. 1 lit. f RODO).
6. Odbiorcą danych osobowych mogą być:
1) podmioty posiadające na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prawo żądania dostępu do tych danych;
2) podmioty świadczące na rzecz Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia usługi pocztowe, usługi płatnicze, usługi z zakresu obsługi informatycznej lub telekomunikacyjnej oraz usługi prawne i windykacyjne.
7. Administrator danych osobowych nie przewiduje przekazywania danych osobowych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej, poza uzasadnionymi przypadkami związanymi z realizacją obowiązków wynikających z umów międzynarodowych lub regulacji wynikających z prawa Unii Europejskiej.
8. Dane osobowe będą przechowywane:
1) w przypadku, o którym mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, przez okres funkcjonowania Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, w przypadku danych, a po upływie tego okresu, do chwili określonej w przepisach kancelaryjno-archiwalnych, do których przestrzegania obowiązane jest Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia;
2) w przypadku, o którym mowa w ust. 5 pkt 3, do chwili wypełnienia obowiązków prawnych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia;
3) w przypadku, o którym mowa w ust. 5 pkt 4, do chwili utraty przez fakty znaczenia prawnego, lub do chwili przedawnienia roszczeń wobec Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia związanych z przetwarzaniem danych osobowych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.
9. Osoba, której dane osobowe dotyczą, ma prawo do:
1) żądania od administratora danych osobowych dostępu do danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania oraz prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do przenoszenia danych;
2) wniesienia skargi do organu nadzorczego w rozumieniu RODO, to jest do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych;
3) kontaktu z Inspektorem Ochrony Danych w Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumieniawe wszystkich sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych.
10. W przypadku przetwarzania danych osobowych, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, osobie, której dane osobowe dotyczą, przysługuje prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.
11. Warunkiem korzystania ze stron internetowych administrowanych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia jest wyrażenie dobrowolnej i niczym nieskrępowanej zgody na przetwarzanie danych osobowych w ramach obowiązujących przepisów prawa, w tym RODO.
12. Jeżeli ze stron internetowych administrowanych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia korzysta małoletni lub osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, konieczne jest wyrażenie zgody na przetwarzania danych osobowych tej osoby przez rodzica lub innego niż rodzic przedstawiciela ustawowego albo przez opiekuna prawnego.
13. Jeżeli zgoda na przetwarzanie danych osobowych wyrażana jest w sposób dorozumiany, osobę, której dane osobowe dotyczą, odsyła się do informacji dotyczącejzasad przetwarzania danych osobowych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia oraz praw osób, których dane osobowe dotyczą,zamieszczonej na stronie internetowej http://www.cprdip.pl/centrum,ochrona_danych_osobowych,informacja_o_przetwarzaniu_danych_osobowych.html (zakładka „Informacja o przetwarzaniu danych osobowych”).
14. Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia nie przewiduje automatycznego podejmowania decyzji wobec osób, których dane osobowe dotyczą.
Mając powyższe na uwadze, jeżeli jesteś osobą, która ukończyła 16 lat i dobrowolnie wyrażasz zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych zbieranych automatycznie w ramach korzystania z serwisów i usług oferowanych przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia kliknij na krzyżyk z prawej strony wyrażając zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych