Za pierszymi sawietami. Polska-biełaruskaje pamieżża. 1939-1941 hh. u wusnaj historyi życharou Biełarusi.
W XXI stuleciu, mimo ciągle żywych reliktów sowieckich w oficjalnej ideologii i polityce historycznej oraz dążenia państwa do niedopuszczenia pluralizmu myśli i opinii, nie ma już podobnie jednoznacznej odpowiedzi na pytania: Czym był wrzesień 1939 r. dla Białorusi? Jakie były konsekwencje tego zjednoczenia w granicach stalinowskiego ZSRS?
Książka jest zbiorem relacji 107 świadków wydarzeń z jesieni 1939 r. i sowieckiej polityki na „Zachodniej Białorusi” w latach 1939-1941. Pokazują one świat zwykłego człowieka uwikłanego w wir wojny i zbrodniczy system sowiecki.
Wydarzenia militarne i polityczne z września 1939 r. oraz ich tragiczne konsekwencje, jak II wojna światowa i zniewolenie komunistyczne krajów Europy Środkowo-Wschodniej, są przedmiotem ożywionej debaty. Jej polityczne znaczenie wynika przede wszystkim z odrodzenia imperialnych ambicji Rosji i polityki elit rządzących tym państwem, mającej na celu relatywizację zbrodni stalinowskiego reżimu, a także potępienie odmiennych interpretacji roli ZSRS w czasie II wojny światowej niż te, które dominują w samej Rosji – a więc jako „wyzwoliciela” państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz głównego zbawcy ludzkości od niemieckiego nazizmu.
Dla społeczeństwa białoruskiego istotne znaczenie tego tematu wiąże się również z chęcią zrozumienia miejsca sowieckiej Białorusi w historii narodu i kraju. Był to okres zniewolenia komunistycznego, ale równocześnie to w tym czasie, jesienią 1939 r. w wyniku wspólnej agresji ZSRS i Niemiec na Polskę, nastąpiło „zjednoczenie narodu białoruskiego”. „Granica ryska”, która dzieliła naród białoruski od 1921 r., była postrzegana przez wielu jako ogromna niesprawiedliwość. Wykorzystywała to sowiecka propaganda.
Książka została przygotowana w ramach projektu „Pogranicze polsko-białoruskie pod okupacją sowiecką w latach 1939–1941 w relacjach świadków”. Koordynator projektu dr Maciej Wyrwa