„Operacja polska” NKWD 1937–1938. Przywracanie pamięci o zbrodni
Centrum wraz z Kancelarią Prezydenta RP i Instytutem Pamięci Narodowej zorganizowało międzynarodową konferencję „Operacja polska” NKWD 1937–1938. Przywracanie pamięci o zbrodni, do udziału w której zaproszonych zostało ponad czterdziestu historyków i ekspertów z Polski, Rosji, Białorusi, Ukrainy i USA. To kolejny krok do przywracania zbrodni na polskim narodzie należytego miejsca w świadomości i pamięci społecznej.
W sesji otwierającej udział wziął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, dyrektor Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia Ernest Wyciszkiewicz i prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek.
- Tylko na prawdzie, wyciągając wnioski nawet z najbardziej dramatycznych momentów naszej historii, jesteśmy w stanie zbudować na przyszłość dobre relacje - powiedział prezydent Andrzej Duda. Jak zaznaczył prezydent, wszystko co spotkało Polaków ze strony Związku Sowieckiego, doprowadziło "do śmierci setek tysięcy, milionów naszych rodaków, do cierpienia, zniszczenia rodzin, zniszczenia w dużym stopniu polskiej kultury, która tam była".
Dyrektor Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia Ernest Wyciszkiewicz podkreślił, że prawda nie może być przedmiotem negocjacji, co więcej nie powinna stawać na drodze do porozumienia. Prawda pozwala uwolnić się od zakłamań i uprzedzeń i dzięki niej proces pojednania może być skuteczny. Dyrektor Centrum przypomniał, że dla prawdy o przeszłości Centrum podjęło się m.in. rekonstrukcji tzw. białoruskiej listy katyńskiej - jednej z największych i ostatnich tajemnic zbrodni katyńskiej. Lista ta dotyczy co najmniej 3870 polskich obywateli zamordowanych w 1940 r. przez NKWD na terenie sowieckiej Białorusi.
Prezes IPN Jarosław Szarek zwrócił uwagę, że przypomnienie zbrodni NKWD popełnionej na Polakach w latach 1937-1938 wpisuje się w misję IPN. - Instytut Pamięci Narodowej nie miał żadnych wątpliwości, że rok 2017 musi służyć przywróceniu pamięci o operacji polskiej - mówił Szarek, zaznaczając, że Instytut podjął w tej sprawie wiele inicjatyw. Wymienił m.in. podjęcie śledztwa przez prokuratorów IPN, wydanie wyboru dokumentów "Wielki Terror w sowieckiej Gruzji. Represje wobec Polaków", a zwłaszcza - jak zaznaczył Szarek - szkolenia dla ok. 2000 nauczycieli z całej Polski.
Drugiego dnia konferencji "Operacja polska" NKWD 1937–38 zaprezentowano okolicznościowy znaczek pocztowy. - Żyjemy w świecie, w którym obraz bardziej przemawia niż słowo, dlatego te 30 mln egzemplarzy znaczka pocztowego jest tak ważne - powiedział w piątek prezes IPN Jarosław Szarek. Jak dodał znaczek wkrótce trafi do placówek Poczty Polskiej.
Podczas konferencji uczestnicy podejmowali temat „operacji polskiej” NKWD w kontekście polskim i międzynarodowym, omawiali wymiar grupowy, regionalny i indywidualnym zbrodni. Podczas wydarzenia mówcy wspomnieli o białoruskich, gruzińskich, niemieckich i ukraińskich ofiarach "operacji polskiej". Konferencja pozwoliła również na prezentację projektów upamiętniających ofiary zbrodni NKWD.
Program konferencji po pobrania: "Operacja polska" NKWD 1937-1938
Inne działania na rzecz przywracania pamięci o „operacji polskiej”
Dzięki staraniom Centrum i IPN powstał portal popularnonaukowy www.operacja-polska.pl, gdzie znajdziemy informacje czym była "operacja polska" NKWD, film edukacyjny, a także kalendarium zbrodni, a także miejscami egzekucji i pochówków ofiar operacji.
Ponadto Centrum stworzyło bazę ofiar antypolskiego terroru - www.ofiaryterroru.pl, która stanowi przede wszystkim źródło wiedzy dla żyjących członków rodzin i bliskich ofiar, a zgromadzone informacje mogą być pomocne przy prowadzeniu poszukiwań genealogicznych.