Za pierwszych Sowietów. Polsko-białoruskie pogranicze 1939–1941 w relacjach mówionych mieszkańców Białorusi  

Władzę sowiecką, która wraz z Armią Czerwoną przyszła do województw północno-wschodnich II Rzeczypospolitej – na Białoruś Zachodnią, ludzie starsi przeważnie nazywają „pierwszymi Sowietami”, w odróżnieniu od władzy ustanowionej w 1944 roku po okupacji niemieckiej („drudzy Sowieci”). Tak samo w ustnym dyskursie historycznym pokolenia wojennego funkcjonują nazwy „bolszewicy” i „Ruscy”.

Książka zawiera relację 107 świadków tych tragicznych wydarzeń. Dzięki nim poznajemy losy zarówno Białorusinów, jak i  Polaków, Żydów – świat zwykłego człowieka uwikłanego w wir wojny i zbrodniczy system sowiecki.

Wydarzenia militarne i polityczne z września 1939 r. oraz ich tragiczne konsekwencje, jak II wojna światowa i zniewolenie komunistyczne krajów Europy Środkowo-Wschodniej, są przedmiotem ożywionej debaty. Jej polityczne znaczenie wynika przede wszystkim z odrodzenia imperialnych ambicji Rosji i polityki elit rządzących tym państwem, mającej na celu relatywizację zbrodni stalinowskiego reżimu, a także potępienie odmiennych interpretacji roli ZSRS w czasie II wojny światowej niż te, które dominują w samej Rosji – a więc jako „wyzwoliciela” państw Europy Środkowej i Wschodniej oraz głównego zbawcy ludzkości od niemieckiego nazizmu.

Dla społeczeństwa białoruskiego istotne znaczenie tego tematu wiąże się również z chęcią zrozumienia miejsca sowieckiej Białorusi w historii narodu i kraju. Był to okres zniewolenia komunistycznego, ale równocześnie to w tym czasie, jesienią 1939 r. w wyniku wspólnej agresji ZSRS i Niemiec na Polskę, nastąpiło „zjednoczenie narodu białoruskiego”. „Granica ryska”, która dzieliła naród białoruski od 1921 r., była postrzegana przez wielu jako ogromna niesprawiedliwość. Wykorzystywała to sowiecka propaganda.

Książka ukazała się również w języku białoruskim.

Pozycję można zakupić wypełniając formularz zamówienia i przesyłając go na adres cprdip@cprdip.pl. Książka jest również dostępna w większych księgarniach w Polsce, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych.

Redakcja naukowa: dr hab. prof. Instytutu Slawistyki PAN Aleksandra Smalianczuka

Wybór relacji: dr Wolha Iwanowa

Tłumaczenie: Mirosława Łuksza

Recenzje: prof. Marta Kurkowska-Budzan, prof. Janina Elżbieta Smułek

Redakcja: Agnieszka Knyt

Konsultacja naukowa: dr Maciej Wyrwa

ISBN: 978-83-64486-99-9

Cena: 35 PLN