Polsko-rosyjskie korepetycje z poezji online | odcinek 3
POECI
Aleksandr Błok (1880-1921) – poeta, pisarz, dramaturg rosyjski epoki srebrnego wieku. Symbolista. Tworzył poezję katastroficzną, dotykającą głównie tematów śmierci i cierpienia. Niewiele brakowało, a urodziłby się w Warszawie, ale jego matka uciekła od swojego męża do Petersburga i właśnie tam poeta przyszedł na świat. Pierwsze wiersze zaczął podobno pisać w wieku 5 lat, a mając lat 23 ożenił się z Lubą Mendelejewą, córką znanego rosyjskiego chemika, odkrywcy prawa okresowości pierwiastków chemicznych – Dmitrija Mendelejewa.
Julian Tuwim (1894-1953) – poeta, pisarz, autor skeczy, piosenek i wodewili, tłumacz – głównie dzieł rosyjskich. Współzałożyciel kabaretu literackiego Pikador, współtwórca i czołowy przedstawiciel grupy poetyckiej Skamander. Po wybuchu II wojny wyemigrował do Ameryki, tam też napisał swe słynne „Kwiaty polskie”, utwór nostalgiczny, wyrażający tęsknotę za ojczyzną. Po wojnie wrócił do Polski, jednak zastane warunki i obrót spraw politycznych rozczarowały go. Rozpoczął pracę w Teatrze Nowym. Udzielał się aktywnie również w czasie wojny polsko-bolszewickiej, będąc aktywnym działaczem w Biurze Prasowym Józefa Piłsudskiego.
AKTORZY
Piotr Głowacki (1980) – polski aktor filmowy i teatralny. W młodości występował w teatrze przy Miejskim Domu Kultury w Toruniu. Ukończył krakowską Państwową Wyższą Szkołę Teatralną, był członkiem zespołu TR Warszawa oraz Teatru Starego w Krakowie. W 2005 zadebiutował w filmie „Rozdroże Cafe”, rok później otrzymał nagrodę Jantara na festiwalu „Młodzi i Film” w Koszalinie za rolę w filmie „Oda do radości” za "brawurowe poprowadzenie postaci o zmiennych nastrojach". Dwukrotnie nominowany do Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego. Znany m.in. z filmów „80 milionów”, „Dom zły”, „Dziewczyna z szafy”. W 2015 za rolę kardiochirurga Mariana Zembali w filmie „Bogowie” został nagrodzony statuetką Orła za najlepszą rolę drugoplanową.
Michaił Okuniew (1960) – aktor teatralny i filmowy, Narodowy Artysta Rosji. W 1984 ukończył Wydział Teatru Dramatycznego w Irkuckiej Państwowej Szkole Teatralnej. Artysta Omskiego Akademickiego Teatru Dramatu. Laureat nagrody teatralnej „Złota Maska” w 1997 za rolę mężczyzny w spektaklu „Kobieta z wydm” Kobo Abe. Nominowany do „Złotej Maski” kilkukrotnie, m.in. w 2006 za rolę Łopachina w spektaklu „Wiśniowy sad” Antona Czechowa, w 2019 za rolę rotmistrza w spektaklu „Ojciec” wg Augusta Strindberga.
TŁUMACZE
Jerzy Liebert (1904-1931) – poeta okresu międzywojennego i tłumacz poezji. Na język polski przełożył wiersze m.in. Anny Achmatowej, Aleksandra Błoka i Aleksandra Puszkina. Był związany z grupą literacką Skamander. Przyjaźnił się z Anną i Jarosławem Iwaszkiewiczami. Rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, niestety zły stan zdrowia uniemożliwił mu ukończenie nauki. Chorował na gruźlicę. Julia Hartwig tak pisała o jego twórczości na łamach „Więzi”: „W poezji Lieberta jest tyleż piękna świata, co cierpienia. Tyleż pokory i wadzenia się z Bogiem, co buntu i niezgody na zbliżającą się przedwczesną śmierć (...) Przemawiała do mnie nieskalana czystość tej poezji. Ujmowało mnie w niej to, co najbardziej ludzkie z uczuć i doznań, wyrażone z niedosięgłą prostotą”.
Anatolij Gieleskuł (1934-2011) – rosyjski poeta i tłumacz, eseista, iberysta i polonista. Studiował w Moskiewskim Instytucie Poszukiwań Geologicznych, ukończył Moskiewski Instytut Przemysłu Petrochemicznego i Gazowego. Pod koniec życia stracił wzrok, ale nadal pracował dzięki pomocy żony. Przekładał z: hiszpańskiego, francuskiego, portugalskiego, niemieckiego, polskiego (m.in. Mickiewicza, Norwida, Leśmiana, Iwaszkiewicza, Gałczyńskiego, Staffa, Baczyńskiego, Szymborską, Miłosza). Publikował artykuły o literaturze zagranicznej i o poezji rosyjskiej.
WIERSZE
Dolor Ante Lucem
Александр Блок
Каждый вечер, лишь только погаснет заря,
Я прощаюсь, желанием смерти горя,
И опять, на рассвете холодного дня,
Жизнь охватит меня и измучит меня!
Я прощаюсь и с добрым, прощаюсь и с злым,
И надежда и ужас разлуки с земным,
А наутро встречаюсь с землею опять,
Чтобы зло проклинать, о добре тосковать!..
Боже, боже, исполненный власти и сил,
Неужели же всем ты так жить положил,
Чтобы смертный, исполненный утренних грез,
О тебе тоскованье без отдыха нес?..
Dolor Ante Lucem
Aleksandr Błok | Tłum. Jerzy Liebert
W zachodu krwawych, ostatnich promieniach,
Pragnący śmierci — nie czekam już na nic.
I znów dzień wstaje, brzask bije z otchłani,
Powraca męka codzienna istnienia.
Chciałem zło rzucić i dobro zostawić,
Poznałem śmierci trwogę i nadzieję —
I znów powracam, by patrzeć, jak dnieje,
By zło przeklinać, dobru błogosławić.
Boże mój, Boże — Panie nieomylny —
Czyś wszystkich równym obdarzył wyrokiem —
Człowiek śmiertelny, ku Tobie się wlokę,
Od jutrzni rannej do nocy — bezsilny.
Nigdy jeszcze nie zaznałem głodu
Julian Tuwim
Nigdy jeszcze nie zaznałem głodu.
Nie chwyciła mnie, grzesznego, nędza,
Nie chodziłem po prośbie za młodu,
Nikt spod drzwi mnie nigdy nie przepędzał.
Nie dźwigałem ciężarów dla chleba,
Mułem jucznym nie byłem dla możnych,
Nie sypiałem pod namiotem nieba,
Ziębnąc w śniegu lub w rowach przydrożnych.
Zawsze miałem, podły i nikczemny,
Żarcie tłuste i owoc i wino,
I zdobywał dla mnie człek najemny
Chwilę szczęścia – męki swej godziną.
Nie chodziłem obdarty i brudny,
Troską ciężką o jutro zgnębiony,
W pracy nudnej, w pracy trudnej, żmudnej,
Jako w gęstej smole zatopiony.
Lecz za jedno, miłościwy wielce,
Niech uniknę karzącej Twej ręki,
Że nad sytym brzuchem biło serce,
Wiecznie głodne i spragnione męki.
Никогда не знал я, что такое голодать
Юлиан Тувим | Перевод Анатолий Гелескул
Никогда не знал я, что такое
Голодать, утрачивая силы,
Не ходил с протянутой рукою,
И молва меня не поносила.
Не горбатил я за хлеб и воду
Вьючною скотиной у вельможных,
Не пришлось в лихую непогоду
Ночевать к канавах придорожных.
Я всегда исправно и бесстыдно
Ел и пил, обслугой недовольный,
И всегда, чтобы жилось мне сытно,
Надрывался кто-то подневольный.
О грядущем дне меня не грызла,
Загнанного, вечная забота,
И мытарства без конца и смысла
Не смыкались тиною болота.
В судный день восстану я из гроба
Лишь с одной надеждою на милость,
Что весь век над сытою утробой
Голодало сердце и томилось.
Zapraszamy razem z Fundacją Plac Teatralny i portalem Latający Krytyk (Летающий критик)