Polsko-rosyjskie korepetycje z poezji online | odcinek 7
POECI
Osip Mandelsztam (1891-1938) – rosyjski poeta i prozaik, jeden z najwybitniejszych rosyjskich poetów XX w. urodził się w Warszawie, a zmarł w łagrze pod Władywostokiem. Klasyk literatury światowej i ofiara wielkiej czystki w ZSRR. Dwukrotnie aresztowany przez sowieckie władze. Najprawdopodobniej pretekstem pierwszego zatrzymania był wiersz („Żyjemy tu, nie czując pod stopami ziemi”) krytyczny wobec Stalina, napisany w listopadzie 1933. Przywódca ZSRR podobno osobiście wydał rozkaz aresztowania poety. Skazany na zsyłkę, z której został zwolniony w 1937. NKWD przyszło po niego po raz drugi w maju 1938. Wówczas dostał wyrok pięciu lat przymusowej pracy. Jego ciało wrzucono do zbiorowej mogiły i nigdy nie ustalono prawdziwego miejsca pochówku poety.
Władysław Broniewski (1897 - 1962) – poeta, tłumacz, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. W okresie powojennym początkowo tworzył poezję polityczno-propagandową, później utwory refleksyjne o motywach osobistych. W 1925 roku wraz ze Stanisławem Standem i Witoldem Wandurskim opublikował pierwszy polski manifest poetów proletariackich. W czasach stalinizmu był poetą głęboko zaangażowanym w budowę nowej rzeczywistości. 1 września 1954 r. w wyniku zatrucia gazem tragicznie zmarła córka Władysława Broniewskiego, Joanna, której śmierć wywarła ogromny wpływ na poetę, co spowodowało, że kilka dni później trafił na leczenie do szpitala psychiatrycznego. Zmarł na raka krtani w Warszawie 10 lutego 1962. Jego poezja była silnie związana z własną biografią, a także doświadczeniami narodu polskiego i działaczy ruchu robotniczego, miała wyraźne akcenty rewolucyjne i patriotyczne. Broniewski był także tłumaczem literatury rosyjskiej i niemieckiej, przetłumaczył m.in.: Dostojewskiego, Gogola, Majakowskiego.
AKTORZY
Anna Polony – jest jedną z najwybitniejszych polskich aktorek, nazywana "pierwszą damą Starego Teatru". Najważniejsza w jej karierze była współpraca z Konradem Swinarskim. Polony wystąpiła w jego dwunastu realizacjach i asystowała przy legendarnej inscenizacji „Dziadów” Mickiewicza. Jest laureatką licznych nagród w dziedzinie teatru. „Drobna, niewysoka blondynka, o rysach, które nic nie mają z nieskazitelnej urody 'wiecznej Ewy', obdarzona niskim, ciemnym, niepokojąco 'łamliwym głosem' - prawie wszystko, co osiągnęła na scenie do zawdzięczenia ma swojemu 'ja' wewnętrznemu” – pisała o niej Elżbieta Morawiec. Obecnie współpracuje z Teatrem im. Juliusza Słowackiego.
Anna Aleksachina – aktorka teatralna i filmowa, pedagog, Narodowa artystka Rosji. Ukończyła leningradzki Państwowy Instytut Teatru, Muzyki i Kinematografii w 1982 (kurs I. P. Władimirowa) i została przyjęta do Teatru im. Lensowieta. Laureatka wyższej Petersburskiej nagrody teatralnej "Złoty SOFIT" w kategorii Teatry niepaństwowe "" Najlepsza rola kobieca "- Arkadina w spektaklu W. Filsztyńskiego " Kostia Treplew. Miłość i śmierć "według sztuki A. P. Czechowa "Mewa". Laureatka Petersburskiej nagrody "ludzie naszego miasta" w kategorii " Aktorka roku "(2001). Laureat Petersburskiej Nagrody Artystycznej "Pietropol "" za szczerość i oryginalność twórczości w spektaklach ostatnich lat "(2009).
TŁUMACZE
Józefina Inesa Piątkowska, doktor nauk humanistycznych. Pracuje w Instytucie Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie zajmuje się poetyką lingwistyczną i teorią przekładu. Tłumaczy poezję, scenariusze filmowe i sztuki teatralne z języka rosyjskiego i angielskiego. Jest również tłumaczem konferencyjnym. Autorka książki „Poetyka sugestii Mariny Cwietajewej” wydanej w języku rosyjskim.
Jewgienij Raszkowski (1940) – radziecki i rosyjski wschodoznawca, religioznawca, tłumacz, historyk nauli i rosyjskiej myśli filozoficznej. Jeden z autorów „Wielkiej Encyklopedii Rosyjskiej”. Absolwent Moskiewskiego Instytutu Historyczno-Archiwalnego (1964). Od 1967 pracownik naukowy różnych instytutów Akademii Nauk ZSRR. Doktor nauk historycznych (1974). Tłumacz literatury talmudycznej, ksiąg biblijnych, pism Karola Wojtyły. Wykłada na Otwartym Uniwersytecie Prawosławnym. Dyrektor centrum naukowo-badawczego literatury religijnej we Wszechrosyjskiej Państwowej Bibliotece Literatury Obcej. Członek Rosyjskiego Towarzystwa Biblijnego. Członek kolegium redakcyjnego kwartalnika naukowego „Państwo, religia, kościół w Rosji i za granicą”.
WIERSZE
Notre Dame
Осип Мандельштам
Где римский судия судил чужой народ,
Стоит базилика,- и, радостный и первый,
Как некогда Адам, распластывая нервы,
Играет мышцами крестовый легкий свод.
Но выдает себя снаружи тайный план:
Здесь позаботилась подпружных арок сила,
Чтоб масса грузная стены не сокрушила,
И свода дерзкого бездействует таран.
Стихийный лабиринт, непостижимый лес,
Души готической рассудочная пропасть,
Египетская мощь и христианства робость,
С тростинкой рядом - дуб, и всюду царь - отвес.
Но чем внимательней, твердыня Notre Dame,
Я изучал твои чудовищные ребра,
Тем чаще думал я: из тяжести недоброй
И я когда-нибудь прекрасное создам.
Notre Dame
Osip Mandelsztam | Przekład Józfina Piątkowska
Gdzie rzymski sędzia sądził lud mu obcy,
Stoi bazylika – i radosne oraz pierwsze –
Jak niegdyś Adam – rozpostarłszy nerwy –
Lekkie sklepienie się unosi mięśni mocą.
Lecz zdradza siebie tajny zamysł planu,
Tu działa łuków wspierająca siła,
By masa gruzu ściany nie zburzyła.
Dziarskie sklepienie tylko drwi z taranu.
Żywiołów labirynty, las nieprzenikniony,
Gotyckiej duszy racjonalna przepaść,
Egipska wytrzymałość i pokora chrześcijan,
Gdzie trzcina, tam i dąb. I wszędzie – władza pionu.
I czym uważniej, katedro Notre Dame,
Badałem twe upiorne żebra dnia każdego,
Tym bardziej byłem pewien: z gruzu niedobrego
Ja też coś cudownego kiedyś światu dam.
Cisza
Władysław Broniewski
- Powiedz mi, jak ci na imię?- Cisza.
- Powtórz, bom nie dosłyszał?
- Cisza.
- Czy to ty chodzisz po chrząstkich gałązkach wiosną?
czy o tobie słowik kląska,
gdy trawy rosną?
- Ja jestem cisza, milcz, dumny.
Zabiorę ciebie do trumny.
Тишь
Владислав Броневски
— Кто ты, скажи, отчего молчишь?
— Тишь.
— Как тебя звать, повтори, не расслышу!
— Тишью.
— Не о тебе ли
мертвые ветки весною хрустят по дубравам?
Но о тебе ли
щелкают соловьи, когда подымаются травы?..
— Смолкни. Гордостью не греши.
Будешь во мне.
В Тиши.
Zapraszamy razem z Fundacją Plac Teatralny i portalem Latający Krytyk (Летающий критик)