Wiedza o Katyniu zdaje się być w Polsce powszechna, jednak niewielu osobom udało się dotrzeć do miejsc pochówku ofiar. Mając świadomość, że nie wszyscy mogą sobie pozwolić na wyjazd do Rosji, chcemy poprzez projekt „Katyń Pro Memoria” przybliżyć to miejsce w sposób jak najbardziej pełny. Za pomocą interaktywnego portalu każdy z użytkowników będzie mógł na własne oczy zobaczyć Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu i poczuć atmosferę tego miejsca.
Często w wyobraźni Polaków te miejsca postrzegane są jako leżące gdzieś daleko w Rosji czy na Ukrainie. Barierą nie do pokonania staje się odległość licząca tysiące kilometrów i wymogi wizowe, ale także niepewność, co tam zastaną. Tymczasem Katyń, tak ważny dla polskiej i rosyjskiej historii symbol, to konkretne miejsce na ziemi. Spacer po jego ścieżkach porusza odwiedzającego w sposób zupełnie odmienny niż książka czy film.
Pierwszą część projektu Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia stanowi publikacja „Katyń. Przewodnik szlakiem Zbrodni”, który opisuje historię i geografię mordu na polskich jeńcach w Kozielsku, przewiezionych do Gniezdowa, rozstrzelanych i spoczywających w Lesie Katyńskim, gdzie dzisiaj mieści się Polski Cmentarz Wojenny. Naszym celem jest zaoferowanie czytelnikom opracowania łączącego podstawowe informacje historyczne z praktycznymi poradami dotyczącymi poruszania się w terenie i specyfiki lokalnej.
Drugim elementem projektu jest portal internetowy „Katyń Pro Memoria”, rodzaj wirtualnego spaceru po nekropoliach katyńskich. W 82. rocznicę Zbrodni Katyńskiej prezentujemy wersję rozbudowaną o filmy z kolejnych nekropolii. Zbrodnia Katyńska to bowiem nie tylko Katyń, ale także Bykownia, Charków, Miednoje, być może Kuropaty, a także inne miejsca pochówków, których niestety wciąż nie znamy. Katyń nie jest zamkniętą historią, ale otwartym zapisem walki z totalitarnym systemem o prawdę i szacunek dla jednostki, walki, która jeszcze się nie zakończyła.
Portal ”Katyń Pro Memoria” oparty jest na trójstopniowej narracji, która pozwala poczuć atmosferę miejsca, zanurzyć się w symboliczny katyński las i spacerując po nim jeszcze raz na nowo odkryć wydarzenia i miejsca znane z tragicznych kart polskiej historii.
Podążając w głąb symbolicznego lasu, odkrywamy „Głosy” Ofiar, bliskich, świadków ekshumacji, dokumenty. Czytają je wybitni aktorzy, m.in. Jan Englert, Piotr Fronczewski, Andrzej Chyra, Katarzyna Herman czy Maja Komorowska. Bardziej dociekliwi mogą wyjść poza symboliczną przestrzeń i zobaczyć jak cmentarze wyglądają w rzeczywistości. W dzisiejszej sytuacji jest to tym bardziej cenne ponieważ obecnie odwiedzenie któregokolwiek z cmentarzy katyńskich jest praktycznie niemożliwe.
Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie został ostrzelany. Polski Cmentarz Wojenny w Kijowie-Bykowni znajduje się na terytorium objętym do niedawna działaniami wojennymi. Z kolei wyjazd do Rosji jest dziś jeszcze trudniejszy niż wcześniej, a istnienie Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu i Miednoje jest podważane przez część rosyjskich polityków i działaczy, którzy zaapelowali o ich zamknięcie.
Katyń to także świadectwo mechaniki kłamstwa. Szereg działań i sprawdzonych schematów, które utrwalały przez lata kłamstwo katyńskie powtarza i dziś władza rosyjska. Nierozliczone zbrodnie sowieckie wracają dziś w Ukrainie. Dlatego wciąż potrzebujemy Katynia: prawdy o Zbrodni i pamięci o Ofiarach (zobacz portal).
Trzeci element projektu to akcja społeczna „Zapal światło pamięci”. Celem portalu jest upamiętnienie ofiar poległych w Katyniu. Chcemy przywrócić jednostkowy wymiar Zbrodni i każdego wymienić z imienia i nazwiska. W ramach akcji na portalu została uruchomiona aplikacja umożliwiająca zapalenie wirtualnego znicza. Jego symboliczne zapalenie pozwoli użytkownikom nie tylko oddać cześć ofiarom, ale także poznać ich historie. Naszym celem jest zapalenie jak największej liczby wirtualnych zniczy dla wszystkich 4415 pochowanych w Katyniu w 80. rocznicę Zbrodni w 2020 roku.
#KatynProMemoria #zapalswiatlopamieci